عقل و عشق و رابطه ميان آنها از موضوعاتي است كه جايگاه خاصي در آثار عرفاني دارد و هر يك از عرفا به اين مساله معترض شده و به آن پرداخته است و آنچه حايز اهميت است، ويژگيها و اختصاصات هر يك از عقل و عشق و رابطه ميان آنها و ميزان عملكردشان در قوس نزول و صعود و نيز ساحتهاي تعالي معنوي انسان مي باشد. در اين ميان نظرات حضرت امام خميني (س) نيز به عنوان شخصيتي جامعه در حوزه فلسفه و عرفان و اصول و فقه داراي اهميت خاصي مي باشد. بنابراين در اين مجموعه نقش عقل و عشق در جهان آفرينش و ويژگيها و رابطه آنها، از ديدگاه ايشان مورد بررسي قرار گرفته و از طريق مطالعه آثار مكتوبشان، مشخص مي شود كه عقل و عشق دو نيرو مي باشند كه خداوند در وجود انسان به وديعت نهاده تا با ياري آنها بتواند به سعادت برسد و هر دو نيرو در قوس نزول و صعود نقش مهمي را عهده دار مي باشند، ولي حيطه پرواز هر كدام مشخص و معين است. درست است كه عقل و عشق در مراحل متعالي با هم متحد مي باشند ولي عقل در عالم تكليف حيطه پرواز مشخصي دارد و وقتي صحبت از عالم ملكوت مي گردد بايد مجهز به نيروي ديگري به نام قلب شود. بنابراين اگر عقل بخواهد متوجه امور نازل و پست دنيوي گردد و به آن مشغول شود و در محصولات عقل توقف كند، مورد نكوهش واقع مي شود و بايد با كمك از عشق و گشودن درهاي سعادت انسان را تا اوج پرواز دهد.