اين رساله پژوهشي است در اين كه انسان در آثار عرفاني و فلسفي امام خميني چگونه جلوه گر شدهاست و توصيف ايشان از حقيقت انسان و ابعاد وجودي او مبدأ آدمي و آفرينش فطرت انسان سعادت واقعي كمال و انسان كامل چيست؟بدين منظور مطالب رساله حاضر درباره مسائل مذكور در شش فصل تنظيم و به شيوه توصيفي تحليلي ارائه شده است.تكيه بر آرائ و نظريات امام خميني از آن جهت استكه ايشان از يك سو وارث همه جريانهاي فكري جهان اسلام اعم از جريانهاي حديثي تفسيري عرفاني و فلسفي است واز سوي ديگر به عنوان عالمي دين شناس و رهبر بزرگترين انقلاب قرن احياگر انديشه اسلامي در عصر حاضر هستند.براي بررسي نظر گاههاي امام درباره مسائل فوق و تشخيص تأثر ايشان از انديشه‌هاي ديني و ديدگاههاي فلسفي و عرفاني قبل از وي لازم بود كه به نظرهاي مهم درهر يك از اين حوزه ها به اختصار اشاره شود تا جايگاه انديشه‌ا و آراء امام وميزان ابتكار و نوآوري و يا اقتباسهاي ايشان در مقايسه با آراء پيشينيان براي خواننده ميسرگردد از اين رو در فصل اول كلياتي درباره انسان از ديدگاه معروفترين فيلسوفان يونان و فيلسوفان و عارفان مسلمان ذكر شده است و روش تدوين فصلهاي بعدي به اين ترتيب است كه در ابتداي هر فصل پيشينه موضوع از ديدگاه قرآن و عارفان و فيلسوفان مسلمان به اجمال ارائه شده تا سوابق موضوع هر فصل كم و بيش براي خواننده روشن گردد و سپس آرائ امام مورد بررسي وتحليل قرار گرفته است.در مجموع مي‌توان گفت:انسان شناسي امام مبتني بر آيات قرآني و احاديث معصومين و متأثر از آراء فيلسوفان و عارفان مسلمان است و ايشان به خوبي توانسته‌اند بين معرفتهاي گوناگون حديثي تفسيري عرفاني و فلسفي ارتباط و هماهنگ برقرار كنند و ديدگاهي جامع از انسان ارائه دهند. در عين اينكه در آراء ايشان جانب عرفان بر فلسفه ترجيح دارد.ازديدگاه امام انسان موجودي ذو مراتب وداراي ابعاد مختلف است و تكيه بر يك بعد و ناديده گرفتن ديگر ابعاد خطا در انسان شناسي است.اصالت فطرت و نظام هماهنگ قوا و استعدادهاي فطري شرط لازم كمال و سعادت واقعي است. اما شكوفايي فطرت در گرو تسليم به مقام روحانيت و ولايت انسان كامل مي باشد.انساني كه امام سيماي او را ترسيم مي‌كند موجودي محكوم جبر سرنوشت نيست و با گوهري به نام اختيار مي‌تواند برهمه موانع كمال خويش فائق آيد.امام در بحث از انسان كامل علاوه بر تحليل وتفسير اين بحث عرفاني پيوند ولايت را با انسان كامل در قالب انديشه شيعي به طور دقيق در آثار خويش منعكس نموده و نقش انسان كامل را در جامعه و درارتباط با ديگر انسانها به خوبي نشان داده است.از ديدگاه امام فلسفه وجودي انسان كامل ولايت، نبوت، شريعت و حكومت، همگي فراهم آوردن شرايط مناسب براي طي كردن قوس صعودي و وصول به مقام قرب و معرفت الله است.