چکیده پژوهش حاضر بر اساس مدل توصیفی- تحلیلی در چهارچوب مطالعه تطبیقی در پی مقایسه آراء سیاسی امام خمینی و علامه نائینی درباره استبداد سیاسی و راهکارهای برون رفت از آن مي باشد. سؤال اصلی اين پژوهش عبارت است از: مهمترین وجوه افتراق و اشتراک اندیشه ای امام خمینی و علامه نائینی در رابطه با استبداد سیاسی و راهکارهای برون رفت از آن چیست؟ فرضیه اصلی اين پژوهش بدين قرار است: علی رغم اینکه اندیشه های سیاسی این دو متفکر متأثر از منابع دینی است و همچنین هدف مشترک آن دو در جهت مبارزه با استبداد - با توجه به مقتضیات سیاسی و اجتماعی دوره خویش - هر یک برای مهار استبداد راهکارهای خاصی را ارائه نموده اند. علامه نائینی با توجه به استبداد افسارگسیخته قاجار به ابزارهای مدرن تحدید قدرت روی آورده و وضع قانون، مجلس نمایندگان مردم، تفکیک و نظارت قوا بر همدیگر را به عنوان ابزارهای مهار استبداد در نظر دارد و در پی توجیه و مشروعیت بخشی به این ابزارهاست. بنابراین در دفاع از سلطنت مشروطه در مقابل سلطنت مطلقه در مقام یک اندیشمند اصلاح طلب نمایان می شود. امام خمینی(ره) نیز که یکی از مهمترین اهداف انقلاب و خیزش مردم ایران را مقابله با استبداد می داند در پی ارائه ی الگویی در جهت مهار آن است. وی با نفی تمام رژیمهای سلطنتی، وراثتی و پادشاهی، تنها حکومت ولایت فقیه را مشروع می داند و بنابراین در کسوت یک انقلابی تمام عیار ظاهر می گردد. از دیدگاه امام خمینی حکومت اسلامی مبتنی بر ولایت فقیه با توجه به صفات درونی - همانند عدالت، علم و تقوی – که ایشان برای ولی فقیه قائل است مهمترین ابزار مهار استبداد است و در کنار آن ابزارهای مدرن مهار استبداد همانند مجلس، تفکیک قوا و قانون لازم می باشند و این مهمترین تفاوت امام خمینی با علامه نائینی در نگاه به ابزارهای مهار استبداد است. از مهمترین اشتراکات آنها می توان به استفاده از رهیافت دینی در خروج از استبداد، راهکارهای نظارتی، تأکید بر وحدت و آگاهی مردم در جامعه اشاره کرد. واژگان کلیدی : امام خمینی، علامه نائینی، استبداد سیاسی، قانون، ولایت فقیه