موضوع تحقيق حاضر، بررسي فقهي – حقوقي شروط ضمن عقد نكاح و بيان معيار و ضابطه اعتبار آن شروط مي باشد. آزادي اراده به افراد اين اجازه را داده است كه بتوانند هر تعهّدي را خواه بطور مستقل و يا به صورت شرط، ضمن عقد ديگر بنمايند؛ آزادي اراده در اموال و حقوق مالي كمتر دچار محدوديت شده است ولي در احوال شخصيه، مخصوصاً در امور مربوط به خانواده محدوديت بيشتري را داراست، زيرا جامعه غير از مجموع افراد، وجود مستقل طبيعي ندارد و حمايت و بقاء جامعه منوط به آن است كه احوال شخصيه افراد آن، تابع نظم خاصي قرار گيرد و نتواند دستخوش آزادي ارادة آنها باشد؛ بدين جهت است كه نكاح بين عقود ديگر وضعيت حقوقي خاصي پيدا نموده و جنبة اجتماعي آن بر جنبة فردي برتري داده شده است. قانونگذار نيز در مقام وضع قانون، احكام و قواعد مربوط به حقوق خانواده را با ظرافت و دقت زيادي تدوين و تنظيم نموده است؛ به گونه اي كه قوانين مربوط به آن، جز در موارد استثنائي امري و مربوط به نظم عمومي هستند و به همين جهت، اصول مهم حقوقي استقلال و حاكميت اراده، در حوزه قلمرو خانواده و بخصوص عقد نكاح، از قدرت تاثير كمتري برخوردارند. محدوديت ارادة افراد در عقد نكاح، نه تنها ناظر بر شرايط انعقاد نكاح است بلكه آثار و نتايج و همچنين طرق انحلال آنرا نيز شامل مي شود: اما به تصريح ماده «1119 قانون مدني»، اين محدوديت بطور مطلق نمي باشد. چرا كه قانونگذار در صدر ماده فوق به طرفين عقد ازدواج، اجازه داده است تا هر شرطي را كه خلاف مقتضاي ذات عقد نكاح نباشد در ضمن عقد ازدواج و يا عقد لازم ديگري بگنجانند و بدين وسيله احكام مربوط به انعقاد، آثار وانحلال نكاح را تغيير دهند؛ اما اين تصريح قانونگذار بدان معنا نمي باشد كه فقط شرط خلاف مقتضاي ذات عقد باطل است و ساير شروط صحيح مي باشد؛ زيرا قانونگذار، نه اجازه تجاوز به قوانين آمره را مي دهد و نه فعل عبث از قبيل شرط غير مقدور، بي فائده و فاقد نفع عقلايي را تجويز مي كند. لذا طرفين ازدواج مختارند هر شرطي را كه مايلند، در ضمن عقد ازدواج و يا عقد لازم ديگري بگنجانند به استثناي شروطي كه باطل بوده و يا موجب بطلان عقد مي شوند. در ضمن چنين شروطي تا فسادشان احراز نگردد، صحيح تلقي خواهند شد. در مورد اثر شرط باطل در عقد نكاح بايد گفت، كه بطلان شرط ضمن عقد نكاح، تاثيري در اصل عقد نكاح نخواهد داشت مگر آنكه شرط باطل، از شروطي باشد كه خلاف مقتضاي عقد نكاح باشد كه در اين صورت بطلان شرط به عقد نيز سرايت كرده و موجب بطلان عقد نكاح نيز مي شود. كليد واژه: عقد نكاح، ماهيّت شرط، شرط ضمن عقد، شرط باطل، شرط صحيح، مقتضاي عقد، عقد معلّق.