آشنايي و برخورد فرهنگ ايراني ـ اسلامي با فرهنگ غرب و دستاوردهاي تمدني آن، موجب گرديد كه در محافل آن روز بحث نحوه برخورد با اين فرهنگ مطرح شود. در بین متفکرین ایرانی سه نوع واکنش شناخته شده نسبت به تمدن غرب مطرح گردید: دیدگاه غربگرا، دیدگاه سنتگرا، دیدگاه احیاگرا. عده ای از متفکرین و اندیشمندان دوره رضاشاه تحت تأثير فضاي ايجاد شده دراین دوره، در راستای عرفی سازی دین شروع به فعاليت و نظريه پردازي پيرامون اصلاح قرائت موجود ازدين نمودند. تأكيد بيش از حد آنها بر تصفيه و پيرايش اسلام به خصوص مذهب تشيع موجب گرديد كه در برخي از عقايد و اصول بطور غير تخصصي وارد گشته و به انتقاد و ايراد و شبهه افكني بپردازند. آنان با تكيه بر عقل فردي، به عنوان معياري معتبر براي سنجش احكام الهي، بسياري از اعتقادات شيعي را به چالش كشيدند. از جمله اين افراد احمد كسروي، علي اكبر حكمي زاده، شريعت سنگلجي را می توان نام برد. دراين راستا مطالعه عملكرد و نظريات و انديشه هاي تجديد نظرطلبان ديني این دوره و تسامح حكومت در قبال جريانات اصلاح ديني از دو جهت قابل تأمل است؛ يكي آزادي اين جريانات در انجام فعاليتهاي تبليغي و چاپ بدون منع آثارشان از سوي حكومت، و ديگر وجود فضاي فعاليت آزادانه در جهت نقد دين و سعي دولت در راستاي ارائه قرائتي سكولار از دين. به نظر می رسد اين عوامل مي تواند نشانگر ارتباطي، هر چند تصادفي، بين طرح آراء و ديدگاههاي متفكرين جريان اصلاح دين و سياستهاي نوسازي حكومت پهلوي باشد. موضوع ورود غیرتخصصی به دین و خدشه دارشدن آن و مقام روحانیت، مخالفت شديد روحانيون و از جمله امام خميني(ره) را موجب گرديد. در اين ميان، نقش امام خميني(ره) به عنوان يك روحاني آگاه به مسائل جامعه، و مدرس حوزه علميه قم از اهميت بالايي برخوردار است. وي با نگارش كتاب كشف الأسرار با استناد به آيات قرآن و احاديث معتبر واستدلالهاي منطقي به مواجهه بااين تفکرات برخاست. اين پژوهش با رويكردي تطبيقي وبا استفاده از روش «توصیفی ـ تحلیلی» در صدد است با طرح افكار و انديشه هاي كسروي، حكمي زاده وشريعت سنگلجي و مطابقت آن با آراء و نظرات امام خميني(ره)، تحليلي از تقابل انديشه هاي اصلاح ديني در دوره پهلوی اول ارائه دهد. واژگان كليدي:مدرنیته، روشنفکری، تجديدنظرطلبان دینی(كسروي، حكمي زاده، شريعت سنگلجي)، امام خميني(ره)