پژوهش حاضر با عنوان «رویکردی تاریخی بر جریان جمهوری خواهی در ایران با تکیه بر نظریه جمهوری اسلامی» در پاسخ به این پرسش که اساساً جمهوری خواهی در ایران دارای چه پیشینه و سابقه تاریخی می باشد. و چرا و چگونه این ايده توسط امام خمینی در مدلي اسلامی به عنوان جایگزینی برای نظام سلطنتی طرح گردید؟ این فرضیه را مطرح می کند که «پس از مشروطیت در ایران جنبشها و جریاناتی که نظام مستقر را به چالش طلبیده اند، نظام جمهوری را به عنوان نظام جایگزین مطرح کرده اند و امام خمینی نیز با توجه به تجارب تاریخی این ایده را در مدلی اسلامی ارائه کرده اند.» فرضیه مذکور با روش توصیفی تاریخی به آزمون گذاشته شده این نتیجه حاصل شد: جمهوریت به عنوان نظام سیاسی در پی ارتباطات و تعاملات با اروپا در آغاز دوره قاجار وارد صحنه و ادبيات سیاسي کشور شده به تدریج به عنوان بدیل نظام سلطنتی مطرح می گردد. پس از ناکامی مشروطیت، در قالب جریانها و جنبشهای گریز از مرکز ظهور می کند. همزمان با تحولات بین المللی و نابسامانی اوضاع کشور و از میان رفتن اقتدار حكومت قاجاریه به شکل جمهوری خواهی اقتدار گرا مطرح می شود. پس از پشت سر نهادن دوران فترت در دوره سلطنت رضاشاه، بعد از شهريور سال 1320، مجددا بصورت آرمان جنبشهای استقلال خواه و خودمختاری طلب بروز می یابد. اما دوباره با تثبيت قدرت محمد رضا شاه پس از كودتاي 28 مرداد 1332 با رکودی جدید مواجه می شود. در تمام ادوار یاد شده، جمهوري خواهي در ایران، اندیشه ای نارس، وابسته و ناقص بوده و هیچ گاه با اقبال عمومی مواجه نبوده است. تا اینکه در جریان نهضت اسلامی، با ارائه در مدلی بومی و اسلامی از سوي امام خميني، مورد استقبال قرار گرفته و با پيروزي انقلاب اسلامی در کشور مستقر می گردد. واژگان كليدي: جمهوريت، جمهوري خواهي، نظام سياسي، جنبش، جمهوری اسلامی