«خوف و رجا» ريشه در قرآن دارد. آيات راجع به خوف و عذاب آخرت كه دلبستگي به لذت هاي اين جهاني را در نفوس مسلمين ضعيف مي كرد و بستر مناسبي را براي زهدورزي در صدر اسلام فراهم كرد از مباني اصلي زهد اسلامي به شمار مي رود. در دوره زهد نخستين در اثر تحذير و تبشيرهاي قرآني مبني بر ناچيز شماري متاع دنيا و بيم دادن از عقاب الهي،خوف از خداوند و عذاب قيامت بر انديشه زهادحاكم بوده است اما با ورود به بحث محبت و معرفت خوف و رجا نزد ملامتيه در تصوف خراسان مي رسيم، از مشايخ خراسان يحيي بن معاذ رازي اهل رجا و اميدواري بود و ابوسعيد ابوالخير بر طريق بسط و شادماني سلوك مي كرد. در ميان مؤلفان كتب تعليمي صوفيه ابوحامد غزالي تنها سي است كه به شرح و تفصيل به بيان خوف و رجا مي پردازد و همه ابعاد مسئله را مي كاود. «خوف و رجا» در مكتب اين عربي ابعاد نظري پيدا مي كند. امام خميني كه از صاحب نظران فلسفه صدرايي و عرفان نظري هستند در آثار عرفاني- اخلاقي شان به بيان وجوه مختلف خوف و رجا مي پردازد.