تحقیق حاضر مجال تأملی نو بر نگرش عرفانی حضرت امام (س) پیرامون تفسیر قرآن فراهم می کند. این موضوع که تاکنون با این عنوان در میان مطالعات قرآن پژوهشی امام خمینی(س) سابقه ای نداشته می کوشد بر مبنای تفکرات چهره های مهم عرفانی مولفه ها و مبانی این نظریه را استخراج نمايد. فصل نخست این رساله به تبیین مولفه های این نظریه اختصاص دارد که عبارتند از: الف) ظاهر گرایی و باطن گرایی در گستره آموزه های کلامی، فلسفی و عرفانی ب) نظام طولی معانی قرآن و سازگاری آنها د) دستیابی به تأویل با سیر و سلوک و رفع حجاب فصل دوم به مبانی این نظریه اختصاص دارد که عبارتند از: الف) تطابق میان کتاب تدوین کتابهای تکوینی خداوند ب) ذو مراتب بودن آدمیان بر حسب ظرف وجودی و سنخ روانی آنها. نویسنده بر پایه مقدمات فوق این نتیجه را استنباط می کند که جمیع ذراری عالم کون از عالی تا سافل در سلسله مراتب طولی و تشکیکی هستی، جایگاه و مرتبه خاص خود را دارند. از اینرو بر مبنای تناطر وجودی میان قرآن، انسان و عالم هر کلمه و آیه ای در نظام هستی مجموعه ای از معانی طولی را افاده می کنند. امام خمینی بر این اساس معتقدند قرآن کریم ترجمان عالم غیب و شهود و دربردارنده تمام دایره وجود و تجلیات ملکی و ملکوتی است. ایشان بر آنند که عارف کلام الهی را بر حسب درجه و منزلت وجودی خویش تأویل مینماید. در فصل سوم به ترمینولوژی این نظریه پرداخته شده و در واپسین فصل مباحث هرمنوتیکی و معنا شناختی نظریه طرح و تبيين مي گردد.