مشخصات کتاب: جستارهای روشی در علوم اجتماعی

مولف: دكتر محمدرضا طالبان
سال: 1391
محل نشر: تهران
نوبت چاپ: اول
صفحات: 436
شمارگان: 1000
چکیده:

چندين سال تدريس دروسي همچون فلسفه علوم اجتماعي، روش‌هاي كميّ تحقيق و روش‌هاي كيفي تطبيقي-تاريخي در دوره‌هاي كارشناسي ارشد جامعه شناسي فرصت مناسبي بود تا با مطالعه متون تخصصي در حوزه روش شناسي علوم اجتماعي به زبان فارسي برخي خلاءهاي اين حوزه براي نگارنده عيان شود و براين اساس،‌مقالاتي نگارش يافت تا شايد بتواند تا حدودي اين خلاءها را پر نموده و برخي چشم اندازهاي نوين در حوزه روش‌هاي تحقيق در علوم اجتماعي را به دانش پژوهان و علاقه‌مندان اين رشته بشناساند.كتاب حاضر مشتمل بر همين مقالات است. در حقيقت آنچه در اين كتاب آمده است حاصل 13 مقاله در حوزه روش شناسي علوم اجتماعي است كه همگي - به جز يكي كه تازه تأليف است- در مجلات مختلف چاپ و منتشر شده‌اند. بايد خاطر نشان ساخت كه چون مقالات در زمان هاي مختلف و مجزا از يكديگر نگارش و هريك در مجله‌اي جداگانه انتشار يافته‌اند،‌مقداري همپوشي و تكرار مطالب در برخي مقالات به چشم مي‌خورد. البته نگارنده مي توانست اين مطالب تكراري معدود را حذف نمايد؛ ولي چون تضميني وجود نداشت كه خواننده يك مقاله لزوماً‌ساير مقالات را نيز بخواند،‌اين مقدار ناچيز از همپوشي و تكراري بودن مطالب به نظر موجه و معقول رسيد. از اين رو، تصميم گرفته شد كه اصالت مقالات حفظ شده و مطلبي از مقالات حذف نگردد.

اين كتاب در سه بخش عمده تنظيم شده است: بخش اول با عنوان «مسائل روش» كه عمدتاً به مسائل مربوط به استنباط علِّّّّّي در علوم اجتماعي پرداخته شامل هفت مقاله است:

1- مكانيسم علي و جامعه شناسي

2- تحليل خلاف واقع در تبيين‌هاي تاريخي علوم اجتماعي

3- معضل آزمون استدلال علي در تحقيقات تطبيقي- تاريخي

4- تفاوت تبيين علي در روش شناسي كمي و كيفي در علوم اجتماعي

5- ناتواني آزمون‌هاي آماري متعارف در ارزيابي فرضيات علي به شكل شرط لازم و شرط كافي

6- آزمون‌هاي فازي فرضيات شرط لازم و شرط كافي در علوم اجتماعي

7- تأملي بر سه مسئله روش شناختي در تحقيقات تطبيقي كلان

بخش دوم با عنوان «كاربرد روش» شامل 3 مقاله است كه معطوف به مطالعه پديده پهن دامنه انقلاب ايران و تبيين آن است:

8- درآمدي منطقي بر تبيين فرهنگي انقلاب ايران

9- تأملي بر تكنيك «رديابي فرايند» در مطالعات انقلاب ايران

10- درآمدي روش شناسانه بر تحليل بولي فوران از انقلاب ايران

بخش سوم يا آخر كتاب با عنوان «نقد روشي» مشتمل بر 3 مقاله است كه تأكيدش بر مطالعات تطبيقي در علوم اجتماعي است:

11- دلالت ابطالي انقلاب ايران براي نظريه انقلاب اسكاكپول

12- نقدي بر مقاله:‌تحليل جامعه شناختي دموكراتيزاسيون در ايران

13-نقدي بر مقاله: توسعه سياسي، توسعه اقتصادي و نابرابري اجتماعي