مروری بر محتوای کتاب سبک شناسی نامه های سیاسی امام خمینی

۱۶ فروردین ۱۴۰۰

نامه، ابزاری ارتباطی است که جهت انتقال اطلاعات و اخبار و یا مسائل دیگر مورد استفاده قرار می گیرد. نامه با توجه به هدف نگارش آن، می تواند محتوایی سیاسی، ادبی و دوستانه داشته باشد. نامه های سیاسی امام، از آثار منثور مهم باقیمانده ایشان است که جزئی از اسناد انقلاب محسوب می شود. ایدئولوژی و تحصیلات حوزوی امام سبب شده که پاره ای از نامه های سیاسی ایشان، محتوای مذهبی و فقهی - حقوقی داشته باشد.

 

روابط عمومی موسسه تنظیم و نشر آثارامام خمینی(س): مکاتبات سیاسی، وصیتنامه، و نوع نگارش تاریخی، معنوی و ادبی امام از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد. اندیشه و کلام ایشان، به آثار وی سبک نگارش متفاوتی بخشیده است. سبک، ویژگی‌های مشترک و پر تکرار در آثار یک شخص است که دیده می‌شود. علم سبک‌شناسی نیز به بررسی این وجوه تمایز می‌پردازد. هدف سبک‌شناسی آن است که تناسب بارز عناصر سبکی زبان را در متن نشان دهد. از رهگذر سبک‌شناسی یک اثر، شخصیت نویسنده و بسیاری از جنبه‌های ذهنی او شناخته می‌شود. سبک یک اثر ادبی، بیان بی‌واسطة شخصیت روانشناختی نویسنده است. گزینش واژگان و نحو متفاوت، سبک متفاوتی به‌وجود می‌آورد. هر نویسنده، واژگان و ساخت دستوری‌ متفاوتی در نگارش مطالب برمی‌گزیند و در نگارش شیوه‌ای متفاوت از دیگران دارد که به آن سبک‌شخصی گفته می‌شود، یعنی سبک خاص یک شاعر یا نویسنده که اثر او را از هر اثر دیگری متمایز می‌کند.

عناصر بارز سبک نگارش امام در گزینش نحو و واژگان در مکاتبات سیاسی در دو سطح نحوی و واژگانی در این کتاب مورد بررسی قرار گرفته است. گاهی سیاق عبارات و طرز جمله‌بندی و به‌عبارت‌دیگر، نحوة بیان مطلب به لحاظ جمله‌بندی جلب توجه می‌کند و همین به نوشته تا حدی وجهه سبکی می‌دهد. سطح واژگانی، به بررسی لغات و واژگان به کار رفته در نامه‌ها می‌پردازد. بسامد برخی از لغات در آثار کسی در تعیین سبک‌شخصی راهگشاست و یا نشان‌دهندة رفتار ذهنی یک نویسنده با برخی از کلمات است، یعنی معنی یا احساس خاصی را با آنها بیان می‌کند.

نامه، ابزاری ارتباطی است که جهت انتقال اطلاعات و اخبار و یا مسائل دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. نامه با توجه به هدف نگارش آن، می‌تواند محتوایی سیاسی، ادبی و دوستانه داشته باشد. نامه‌های سیاسی امام، از آثار منثور مهم باقیمانده ایشان است که جزئی از اسناد انقلاب محسوب می‌شود. ایدئولوژی و تحصیلات حوزوی امام سبب شده که پاره‌ای از نامه‌های سیاسی ایشان، محتوای مذهبی و فقهی - حقوقی داشته باشد. این نامه‌ها که خطاب به افراد یا جریان‌های سیاسی زمان خود به نگارش درآمده است، ویژگی‌های سبکی متفاوتی دارد. سبک غالب نامه‌های امام، سبک مرسل است. ایشان مقاصد خود را در نهایت سادگی بیان می‌کند. مهم‌ترین ویژگی‌ سبک نثر نامه‌های امام، بیان محاوره‌ای آن می‌باشد. سطح سواد و نوع آموزش، متغیر تأثیرگذار مهمی است که ساختار دستوری جملات از یک شخص به شخص دیگر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به‌عبارت‌دیگر، ساخت‌های دستوری بر اساس تحصیلات افراد متفاوت‌ و قابل تغییر است؛ به‌گونه‌ای که افراد با تحصیلات دانشگاهی نسبت به افراد حوزوی، به‌گونه‌ای متفاوت به بیان مطلب می‌پردازند.کاربرد اصطلاحات فقهی- حقوقی و مذهبی در نامه‌های امام، متأثر از شخصیت مذهبی و فقهی ایشان می‌باشد. تحصیلات حوزوی امام، باعث درآمیختگی عبارات عربی و فارسی، و همچنین استفاده از آیات و احادیث در کلام ایشان شده است. سادگی و مرسل بودن نگارش ایشان، از نثر مشروطه تأثیر زیادی پذیرفته است. توجه به مخاطب عامه و نگارش ساده، بارزترین خصوصیت نثر ایشان می‌باشد. البته منظور از سادگی، نگارش نامه‌های بدون مفاهیم علمی نیست، بلکه استفاده نکردن از لغات پیچیده و دشوار، کنایه و استعاره‌های پیچیده است. ایشان در نامه‌های سیاسی خود از صناعات ادبی استفاده نمی‌کند.

کتاب سبک‌شناسی نامه‌های سیاسی امام خمینی به قلم علی عزیزی تلاشی است جهت بررسی سبک نگارش امام در مکاتبات سیاسی ایشان؛ نگارنده تمام تلاش خود را در تحلیل سبک نگارش مکاتبات سیاسی امام به کار بسته است. با امید به آنکه این اثر با شناسایی سبک شخصی امام در نگارش نامه‌های وی، طرز نگارش ایشان را برای خوانندگان فراهم سازد. این کتاب در ۱۵۰ صفحه و ۳۲۰/۰۰۰ ریال در دسترس علاقه‌مندان قرار گرفته است.