انقلاب اسلامي ايران در تاريخ معاصر ايران و جهان، يک پديده منحصر به فرد است که همه مردم ايران در آن نقش تعيین کننده اي داشتند. مردم شهرستان مرند و زنوز و يامچي و بناب نيز، از اين امر مستثني نبودند و احاد مردم منطقه در آن نقش آفريني داشتند. اين رساله بر آن است که چگونگي انقلاب اسلامي را در مرند، با استفاده از نظريه «پخش» عقايد و پديده ها، تبيين و تفسير کند ودر این راستا این پژوهش متکی به آرشیو مراکز اسنادی، کتابخانه ای ومصاحبه ای است . و بر آن است که عوامل مختلف موثر در تحولات انقلاب اسلامي را،در مرند، زنوز، يامچي و بناب، که با استفاده از شبکه هاي گسترده مذهبي و فرهنگي، از قبيل مساجد، روحانيت بازار و دانشگاهها و مدارس نقش ايفا مي کردند ونشأت گرفته از فرهنگ عمومی و عقايد اسلامي و انقلابي مردم بود مورد برسي قرار دهد. موقعيت خاص جغرافيايي، ايمان و اعتقاد عميق مذهبي، همراهي و هم سويي مردم با حرکتهاي اسلامي ـ انقلابي موجب خيزش انقلابي قاطبه مردم مرند در انقلاب اسلامي گرديد. در اين ميان نقش رهبران مذهبي و عوامل فکری سنتی و بازار ،بسیار بر جسته بود. همچنین عنصر روشنفکری در کنار آن قرار داشت و هر چند گاهی، به صورتهای مختلف، اعم ازائتلاف با نیروهای مذهبی وسنتی وگرایش به چپ وراست خود نمائی می کرد . در یامچی و بناب، همانند مرند، غلبه با عناصر سنتی بود ولی در زنوز، حتی اندیشه ها و افکار اسلامی ریشه در روشنفکری داشت . در نتیجه موقعيت و منزلت اجتماعي و مردمي رهبران مذهبي از يک سو سبب بسيج گسترده ي مردمي گرديد. از ديگر سو اين امر موجب تمکين و احتياط مسئولان وابسته به رژيم شاهنشاهي در مقابله با حرکتهاي انقلابي مي شد. با اين وجود، يکپارچگي مردم در مخالفت با رژيم شاهنشاهي، سبب تحول و تغيير مسالمت آميز در جريان پيروزي انقلاب و نهادينه شدن نظام جمهوري اسلامي گرديد. واژگان کليدی: امام خمینی، انقلاب اسلامي، مرند، زنوز، يامچي، بناب، آیت الله میرزا علی اکبر مرندی،انجمن ولی عصر