مشخصات کتاب: كتاب شناسی توصیفی عرفان و تصوف(كتابهای چاپی فارسی تا ابتدای قرن دهم هجری

مولف: دكتر سيد محمود يوسف ثاني
سال: 1388
محل نشر: تهران
نوبت چاپ: اول
صفحات: 652
شمارگان: 3000
چکیده:

کتاب‌شناسی توصیفی حاضر در صدد است به معرفی آثار عرفانی فارسی چاپ شده در ایران (چاپ سربی) که مصنف آن‌ها در فاصلة‌ زمانی از ابتدای اسلام تا آغاز قرن دهم هجری می‌زیسته است، بپردازد. در این معرفی، تمایزی بین دو مفهوم «تصوف» و «عرفان اسلامی» در نظر گرفته نشده و تمامی آثاری که توسط عرفا و صوفیه یا غیر آنان در ارتباط با عرفان و تصوف نگاشته شده است، معرفی شده‌اند. هم‌چنین آثاری که به زبانی غیر از فارسی تألیف گشته اما تا پیش از قرن دهم به فارسی ترجمه شده‌اند، در فهرست آثار عرفانی این کتاب‌شناسی قرار گرفته‌اند. از آن‌جا که در این کتاب‌شناسی صرفاً آن دسته از آثار عرفانی که به صورت کتابی مستقل به چاپ رسیده است، معرفی شده‌اند، مجموعه آثار عرفا و صوفیه، برخی آثار عرفانی که به مناسبتی در یک مجلد چاپ شده‌اند، گزیده‌ها و خلاصه‌هایی که از آثار عرفانی صورت گرفته است و رساله‌هایی که به ضمیمة آثار دیگر یا در مجلات به چاپ رسیده‌اند، در این مرحله خارج از حیطة کار کتاب‌شناسی قرار گرفته‌اند. علاوه بر این، دیوان‌های شعر و مجموعة اشعار عرفا و صوفیه که به دلیل ساختار خاص‌شان تهیة چکیده‌ای از محتوای آن‌ها ناممکن است، معرفی نشده و در خصوص آثاری نیز که بخشی از آن‌ها عرفانی و بخشی دیگر غیر مرتبط با عرفان بوده است، تنها کتاب‌هایی که غالب محتوای آن‌ها عرفانی بوده است، در فهرست آثار عرفانی این کتاب‌شناسی قرار داده شده‌اند.

در چکیده ‌نویسی و معرفی آثار عرفانی، این کتاب‌شناسی از شیوة‌ معمول کتاب‌شناسی‌ها فراتر رفته و به جای معرفی مختصر هر کتاب در چند خط یا نهایتاً چند پاراگراف، چندین صفحه را به معرفی بسياري از كتابها اختصاص داده است و علاوه بر ذکر اطلاعات کتاب‌شناختی و توضیح محتوای کتاب دربارة مؤلف و جایگاه کتاب نیز مطالبی را آورده است، به نحوی که اکثر چکیده‌ها را می‌توان مقاله‌ای مستقل در توصیف کتاب قلمداد کرد. دلیل انتخاب چنین روشی جهت معرفی آثار این بوده است که شناساندن سیاقی که کتاب در آن پدید آمده است و ارتباط آن با آثار پیش و پس از خود، خواننده را بهتر به فضای محتوایی کتاب وارد می‌کند و معرفی کامل‌تری از آن را ارایه می‌دهد. بر این اساس هر چکیده از هفت بخش تشکیل یافته است:

1. اطلاعات کالبدی کتاب شامل نام خانوادگی مؤلف، نام مؤلف، [نام و نام خانوادگی مترجم،] نام و نام خانوادگی مصحح، نوبت چاپ، محل نشر، انتشارات، سال انتشار، تعداد مجلدات، تعداد صفحات کل کتاب، تعداد صفحات متن اصلی(متن اصل اثر عرفانی بدون در نظر گرفتن آن‌چه مصحح در پیش و پس آن آورده است)، پیوست‌ها و فهارس

2. تصحیحات دیگری که از کتاب صورت گرفته است.

3. زندگی‌نامة مختصر مؤلف [و مترجم]. در صورتی که بیش از یک کتاب از مؤلفی معرفی شده باشد، زندگی‌نامة وی در معرفی مهم‌ترین اثر وی آورده شده است.

4. مقدمه‌ای در باب کتاب، هدف مؤلف از تألیف آن، جایگاه کتاب، شروح و ترجمه‌های آن

5. معرفی محتوای کتاب

6. ذکر برخی ویژگی‌های برجسته و نکات ادبی مربوط به کتاب

7. فهرست مطالب (در صورت امکان