به گزارش روابط عمومی پژوهشکده امام خمینی(س) و انقلاب اسلامی، نشست علمی با موضوع "بررسی نحوه مواجهه شارع با سیره عقلا" با حضور دکتر مهدی منتظرقائم، روز چهارشنبه 19 اردیبهشت ماه 1403 برگزار گردید.
دکتر مهدی منتظرقائم در بررسی نحوه مواجهه شارع با سیره عقلا اشاره کرد: احکام شرعی بر خلاف سیره های عقلا نیستند. بنابر یک نظر، شارع با همه سیره های عقلا همراهی می کند. بنا بر نظر دیگر، در برابر سیره های مستحدث سکوت می کند و بنا بر نظر سوم، با سیره هایی که ظاهر ادله بر خلاف آنهاست مدارا می کند. یعنی هر چند بنا به ادله احکام اوّلی با آنها مخالف است ولی بنا به ادله احکام ثانوی با آنها موافق است. بنا بر این نظر، سیره ها ادله سلبی اند و احکام بر خلاف خود را منتفی می کنند.
اگر یک حکم فقهی بر خلاف سیره های عقلا باشد نمی توان آن را به شریعت نسبت داد؛ زیرا آن حکم فقهی موجب تضعیف دین و شریعت می شود، مضرّ به جامعه است، لوازمی دارد که تحمل آنها برای جامعه مشقت بار است، بر خلاف مصالح جامعه است و موجب تفویت منافع آن می شود. پیامبر و امامان نیز با بعضی از سیره های عقلا که مطلوب آنان نبوده است مدارا کرده اند. مدارای آنان با سیره های عقلا اختصاصی به عصر خودشان ندارد.
با توجه به ادله احکام اوّلی شرعی و با فرض مقید نبودن آنها به رواج عرفی، سیره های عقلایی معاصر دو دسته اند: سیره هایی که با ادله، قواعد و مقاصد شارع منطبق اند و سیره هایی که با ادله احکام اوّلی شرعی منطبق نیستند. شارع با سیره های منطبق با قواعد و مقاصدش همراهی و با سیره های غیر منطبق با ادله احکام اوّلی، مدارا می کند. با وجود این، عالمان دین می توانند به گونه ای عمل کنند که به تدریج فرهنگ عقلا تغییر کند و منطبق با قواعد و مقاصد شرعی شود. بنابراین، فقها هیچ حکمی را که مخالف با سیره های عقلایی معاصر باشد نمی توانند به شریعت نسبت دهند؛ زیرا هر سیره ای با حکم اوّلی یا با حکم ثانوی منطبق است.
فایل صوتی نشست:
گزارش تصویری:
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |